ang pagtatapos sa paliwasan

Ang Mito ng Ginto, Si David Garcia Jr., at ang Pakikipagbuno sa Pag-aaral

(Edukasyon para sa Kinabukasan)

Edward L. Dantis

Isang talumpati para sa pagtatapos, Paliwasan Elementary School

Ika-1 ng Abril, Miyerkules taong 2009

Paliwasan, San Miguel Bulacan

Magandang araw po sa inyong lahat dito sa Paliwasan Elementary School. Sa District Supervisor na si Dr. Alberto B. Bautista, Gurong katiwala na si Gng. Gemma Manalastas, mga kaguroan, panauhin at higit sa lahat sa mga estudyanteng magtatapos. Nagpapasalamat po ako at naimbitahan ditong magbigay ng maikling speech sa isang napakahalagang okasyong ito. Salamat pong muli.

Unang subok sa pag-aaral

Marami sa inyo ang hindi maniniwala na akoy ay nakapag-aral sa mismong paaralang ito. Hindi ko na sasabihin kung kailan dahil mahahalata ang aking age. Opo, nag ‘Saling Ket’ ako dito – Saling Pusa. Bago pa man ako nag Kinder o formal schooling, nag-aral na muna ako dito sa Paliwasan. Dala na rin ng impluwensya ng mga pinsan kong pumapasok noon araw-araw. Parang masaya sila at busing-busy.

Pinapasan ako o kinakarga sa pagpasok. Pagdating naman sa classroom, pinauupo ako sa harapan para makita ang black board. ‘Di hamak kasi na mas malaki sa akin ang mga estudyante sa klase namin. Recess ang palaging inaantay ko noon. O kaya naman, yung oras ng paglalaro sa labas. May exercise pa kami na magsipilyo ng ngipin sabay-sabay, doon sa may poso. Masaya, pero ng dumating na ang tag-ulan, nagsabi na akong hindi na muna papasok dahil maputik. Nahihirpan kasi akong maglakad sa pilapil dahil sa liit ko, lumulubog ang aking mga tsinelas sa putik.

Hulmahan ng Karanasan

Paglipat namin ng Maynila, tuloy ang pag-aaral ko sa bahay hanggang sa makapasok na ako sa paaralan. Ang mga sumunod, kagaya ng sa kasbihan “The rest is history”. Nakatapos ako ng Bachelor of Arts Major in MassCommunication sa San Sebastian College, Manila. Nakapag-aral ng Philosophy sa Ateneo at ngayon, tinatapos ko ang huling academic Semester sa Unibersidad ng Pilipinas sa Diliman. Sa Kursong Philippine Studies at may cognates na Creative Writing at Theater Arts. Ako din ang Artistic Director ng Manila Playback Theater at kasalukuyang Executive Producer ng pang umagang programa sa TV, GMA7 ‘Unang Hirit’. Pero hindi naging madali ang lahat ng ito. Sasabihin pa nila, ‘It was not a bed of roses’.

Mula ako sa angkan ng magsasaka sa Bulacan at kinararangal ko ito. Sabi ko noon sa sarili ko, magiging Scientist ako paglaki para maka imbento ng pataba na makapag papadami ng ani ng palay. Natawa ang Lolo ko noon, si Tatang, ng sinabi ko ito sa kanya ng minsang magbakasyon kami dito sa bukid.

Paborito niya ako dahil marunong daw ako sa libro at bibong-bibo. Sa isang hiling lang nila ay tutula na ako. Ang Tatay ko ay nakapagtapos ng high school at naging karpintero. Katuwang ng nanay ko na high school graduate din, na mas pinili ang mag negosyo para magkasama-sama kami.

Minsan, nakita ni tatay na nagbabasa ako ng komiks. Maiiyak daw ang Lola kong si Inang kapag nakitang marunong na akong magbasa. Ang inang kasi, sariling aral lang ang pagbabasa. Ang tatang naman nam’ay nakapag elementary noong panahon ng gera.

Alam ko na edukasyon lang ang magiging sandata ko para sa aking kinabukasan. Kahit pa gasagas na ang kasabihan na ito, malakas pa rin ang naging talab sa nito sa buhay ko. Ang mabuhay at mag-aral sa Maynila ay hindi madali. Noong elementary, nasubukan ko na magtinda ng kornik, green peas at yema sa class room. Pandagdag ng baon at pambili ng gamit sa projects. Nasubukan ko ding pumasok ng walang baon at maglakad ng malayo pauwi.

Sa high school, nasubukan ko namang magtinda ng barbeque. Habang nanoonood ng telebisyon ang mga kaklase ko sa hapon, nagtutuhog naman ako ng bituka ng manok, isaw, atay, paa at tenga ng baboy para itinda. Sino naman ang mag-aakala na sa private school makapag-aaral isang tulad ko.

Pagdating ng college, hindi pa natapos ang aking pakikibaka sa kahirapan at pag-aaral. Second semester na ng makapag-enroll ako, kinulang kasi ang pera namin. Madami na kaming utang at nahihiya nang mahiram pa sila Tatay. Limang buwan akong nakatengga, sumasama sa Tatay ko na umekstrang maki-linis ng bahay na ginagawa niya kapalit ng konting pera. Nang makapag college na, pumasok naman ako sa Kentucky Fried Chicken para mag service crew. P18.25 peos per hour ang sweldo ko. Tumagal ako sa KFC hanggang third year college. Pumapasok sa umaga at nagaaral sa hapon. Hapong-hapo sa trabaho kaya’t, nakatutulog sa jip at sa klase. Amoy mantika ang buhok at nanlalagkit ang katawan.

Pero sa kabila nito, nakuha kong mag top sa mga departmental exams. Nakahihiya kasing masabihan ako ng mga teachers at classmates na hindi ko kayang pagsabayin ang pag-aaral at pagtatrabaho. Naging Presidente din ako ng Theater Guild sa San Sebastian at naging sectoral representative ng lahat ng kolehiyo sa Maynila sa konseho ng kultura o National Commision for Culture and the Arts Committee on Dramatic Arts – College based Theater groups habang ako ay nag-aaral.

Hindi madali ang mag-aral sa totoo lang, pero sa ating mahihirap eto lang ang magiging sandata natin para sa kinabukasan. Ang makapag-aahon sa atin sa kahirapan. Ito lagi ang sinasabi ko sa mga kapatid, pinsan at mga kaibigan ko. Mag-aral ng mabuti para makapagtapos at makatulong agad. Kakambal na natin ang hirap pero magsasawa din yan at may darating ding ginhawa.

Kung mahilig kayo sa telenovela, makaka relate kayo dito. Tinaguyod ng bida sa Coffee Prince ang kanyang kapatid sa pag-aaral. Pagkatapos, siya naman ang nag-aral ng Coffee Science at Culinary Arts sa isang unibersidad. Sina Nicole at Erika ng ‘All About Eve’ na ginampanan ni Isa Calzado at Sunshine Dizon ay nagtapos ng MassCommunication para makapag trabaho sa TV at naging mga sikat na news casters. Sina David Garcia Jr. na ginagampanan nina Gerald Anderson at Jake Cuenca ng ‘Tayong Dalawa’ ay nagtapos sa Philippine Militay Academy.

Ang mga karakter na ito sa telebisyon ay nagtapos ng pag-aaral at nakamit nila ang inaasam nilang tagumpay. Eh sa TV lang ito. Kung nagawa nila, mas magagawa nyo ito sa totoong buhay.

Mito ng Ginto at Pagkatuto

May isang matandang kwento sa aming pamilya, siguro alam na rin ng iba dito sa atin. May mina daw ng gito sa bakuran nila Inang at Tatang, meron nga at nahukay na namin. Buhay pa ang Tatang noon ng marinig ko ang kwento tungkol sa isang Inahing manok na kumikinang na parang ginto at gumagala tuwing gabi. Madalas daw itong nakikita na lumalakad sa bukid kasama ang mga inakay, kapag sinundan ay pupunta sa silong ng bahay at hindi na makikita pang muli. Palatandaan daw ito na mayroong ginto sa aming bakuran. Sabi pa nila na dapat mag-ingat dahil may nagbabantay na kaluluwa sa gintong ito. Ang mga mabubuti lamang ang pagkakatiwalaan at bibigyan ng ginto.

May nabalitaan akong naging pagtatangka ng mga kamag-anak namin na hukayin ang silong para makuha ang gintong sinasabi. May kinunsulta din silang medico na sinasapian ng Santo Nino, siya daw ang makapagtuturo kung saan naroon ang ginto. Pero lahat ng pagtatangka nila ay nabigo. Sa aking panaginip naman, binisita ako ng isang matandang lalaki, naka itim na karsunsilyo at puting long sleeve. May itinuturo siyang lugar sa akin. Malapit sa tinutuluan ng alulod, sa may likuran ng bahay. Pinipilit niya itong dukwangin, hindi ko naman makita ang kanyang kinukuha. Baka ito na kako ang gintong sinasabi nila. Naikuwento ko sa mga pinsan ko at mga kamag-anak ito. Ang sabi nila, ituro ko daw ang eksaktong lugar at huhukayin nila para makuha ang ginto pagkatapos ay paghahati-hatian namin. Pero may ginto nga kaya doon? Isang tanong na sa libro ko nakita ang sagot.

Sinabi daw ni lolo Loban (ang lolo ko sa tuhod) kay Tatang na mayroong apo siyang babantayan kahit na pumanaw na siya. Kami ang henerasyon ng mga apong iyon na kaniyang binabantayan. Ang gintong sinasabi nila ay hindi gintong mabebenta at pagkatapos sa isang igalap mauubos ang halaga. Ang gintong ito ay kagaya ng mga ginto sa nobela ni Macario Pineda, ‘Ang mga Ginto sa Makiling’. Ayon sa aking naging guro sa Ateneo na si Soledad Reyes, nahahati sa tatlo ang klase ng ginto sa nobela ni Pineda.

Una ang mga literal na piraso ng ginto na matatagpuan sa Paraiso ng Makiling, ikalawa ang mga “kakanggata ng ating lahi” o ang mga bayani na nananahananan na noon sa Makiling, at ikatlo ang mga henerasyon umano ng Filipino “na gagamitin ang kanilang pinag-aralan upang maampat ang pagdudusa ng mga kababayan.”

Sa Mito ng aming angkan, kami ang tunay na ginto. Si lolo Loban ang naging taga pag-bantay. Ang henerasyon naming nagtiyagang mag-aral para makatulong sa aming pamilya. Ang mga pinsan kong nangibang bansa dala ang pangarap ng isang magandang buhay, babalik sa Pilipinas – sa Paliwasan na may pasalubong na kaginhawahan. Nakipagtuos sa hirap ng pag-aaral. Nagsunog ng kilay at nagtanim ng karunungan. Pawis, pagod at puyat. Ngayon ay unti-unti nang umaani ng ginhawa mula sa kanilang pinaghirapan. Kasama dito ang mga kapatid ko at mga pinsang kasalukuyang nagsisipag-aral at sa ilang panahon lang, magtatapos sa pag-aaral at tutulong sa pagtatguyod ng kanilang mga kapatid at magulang. Inaalagaan hindi lang ng pansariling kapakanan kung ‘di ng buong pamilya. Ito ang ginto namin, edukasyong makapagtataguyod sa aming kinabukasan.

Hindi ko sinunod ang sabi ng mga kamag anak namin noon “Huwag abutin ang hindi kaya” dahil alam kong nagkakamali sila. Kapag nakapag-aral ka “Walang hindi kayang abutin”. Sa tulong ng Diyos, sa tiyaga at pagsisikap makakamit ang mga pangarap.

Iiwanan ko kayo ng isang quote mula sa kilalang African leader na si Nelson Mandela. Ang sabi niya, Education is the most powerful weapon which you can use to change the world. Kung gusto mo ng pagbabago sa buhay at sa iyong mundo, edukasyon ang gamitin mo. Pinanganak tayong mahihirap pero marangal. Ang edukasyon natin ang makapag-aahon sa atin sa kahirapan. Pagpalain tayong lahat at Congratulations sa mga nagtapos!

playback theater sa pilipinas

Wednesday, March 16, 2005

IMPROVISING PINOY DRAMA THEATER

By Leo Ortega Laparan II

published at SCU F4 Section in the Manila Bulletin January 28, 2005

Time was when the audience would just have to make do with sitting on their designated seats inside the theater and be content with being mesmerized from their solid spots by their favorite stage stars acting their hearts out. Now, with just four to six stools to be utilized by the same number of people, large pieces of cloth of different hues, one live musician, a conductor/mediator, and practically no elevated stage at all, one can ponder on what life has taught and still has to teach mortals in this world.

Thanks to the arrival of improvisational – or playback – theater on Philippine shores.

INSTANT PLAY

“Playback or improvisational theater,” starts Edward Dantis, founder, president and artistic director of the Manila Playback Theater, Inc., “is a form of theater art in which some members of the audience tells his or her story, which is to be performed by our troupe right then and there. There are no scripts and no rehearsals at all. This flourishing theater form in the Philippines, according to Edward, was actually initiated in New York City, United States of America by Jonathan Fox during the theatrical exploration years.

Locally, it all started when a company of “playbackers” from Hong Kong participated in PETA’s women’s conference in March 2003. It was when Edward was asked to document the duration of the empowerment process and the Hong Kong troupe resisting the idea that opened new doors for him. They asked him to join the confab as an active participant, which led him to a consuming passion of pursuing in learning the form and eventually adapting it for his own troupe. “When I encountered the theater form, I absorbed the ideas, then coordinated with the Hong Kong folks until I was able to attend the conference in Japan Last September,” Edward shares. Back home, after enthusiastically talking about playback with his theatrical peers, conducting workshops, searching for people interested in propagating the form in the country, and then officially registering to the Securities and Exchange Commission (SEC), Edward and friends made MPTI the first organized playback company in the Philippines and an official member of the International Playback Theater Network.

AUDIENCE SERVICE

“Playback theater is the one and only form my colleagues and I have come across with and experienced that devotes to a single person and to his or her own story that is heard, respected, and performed in the best way that we can,” declares Edward. “It is true that the audience can relate to traditional theater, but its performance remains on the stage, which is quite far from the audience. The actors move within a different context.” Which is opposite from what the playback form offers. Edward describes, “In playback the audience is of almost equal footing with the actors during the performance. Hindi ka audience na nanonood lang; here, you also become a taker of what is being performed. Karanasan mo o ng kasama mo ‘yung nakikita mo, so there’s a sense of collectivity.The spectators don’t veer themselves away from the performers like ‘Ay, artista ‘tong mga ito.’ The actors only become actors during the performance of the story. But after that, they “go back to normal,” so to speak, ready to listen to the next story.” He adds that since it is the stories of the audience themselves that are acted out, the effect is immediate in playback theater.

Aimed at developing and popularizing the playback concept in the country, the nine-strong MPTI engages in the theater form basically to serve the audience – a venue for empowering people by making their stories surface and their voices heard, and thus provide a healing and transforming environment for communities and individuals. Benefiting from this vision-mission of the MPTI is the Samaritana Transformation Ministries, a non-governmental organization assisting women in prostitution towards a transformed life, and with which the troupe staged one of its first performances. “Sila ‘yung mga dating nasa kalye at bars and were into prostitution,” tells Edward. The workshop with the women of Samaritana proved to be a different experience compared to other workshops done by the company as it had been more obvious that te playback form may be and can be used as a tool for healing transformation. “It’s the feeling of being able to empathize with common experiences of grief, happiness and longing that makes all of us in the group look at life in a different angle, coming from outside our studio. So, whatever the other professional theater groups say, whether they recognize us or not, magtutuluy-tuloy pa rin kami” affirms Edward.

On the other hand, for those who desire to use the form, the company offers continuous workshops and rehearsals. Free performances are presented to the public every first Friday of the month at the Playback Studio in Quezon City. On February 4 and 5, Manila Playback will be performing for communities and typhoon victims in real, Quezon. Then some time in August, MPTI is also being asked to assist in organizing the Asian Playback Theater gathering in Singapore.

FURTHERING PLAYBACK’S LOCAL DEVELOPMENT

MPTI also sends scholars for further playback studies to international theater organizations. This year, Edward has been accepted and invited to attend the New York School of Playback Theater’s Winter Seminar and Training at Saugerties, New York come February 12-20 under the auspices of Fox. HE will also represent MPTI at the 2005 International Playback Theater Symposium in Tempe, Arizona on February 25-27. “Through constant communication with the International Playback Theater Network, I was granted this scholarship. They asked us for updates on how the theater from is currently being developed in the Philippines,” relates Edward. “Then, they took a look at the track record basing their granting of the scholarship on our local playback theater works for the past two years.” Edward’s engrossment with the theater form saw him and company conducting workshops with the urban poor, college students in different schools, and the aforementioned Samaritana. “We also used playback during the campaign period in last year’s elections to encourage the people to exercise their right to vote and do it wisely,” he recounts.

Seeing their seriousness with the art, the IPTN was finally encouraged to grant scholarship to the only Philippine delegate, together with other affiliates around the world. “In New York, we will restudy the theater form by going back to its core – its origin, how it is practiced, etc. Then, I will share with them the various experiences that the local group has had here in the Philippines so as to situate our country in the international playback world. When I come back here, I will echo the workshop to the communities, so definitely, ibabalik ko lang din dito ang lahat ng mapag-aaralan ko roon,” Edward explains when asked what will happen during the course of his availing scholarship. As of late, his travels are made possible through the genrosity of GMA 7, Phlippine Airlines and Bulacan Governor Josie dela Cruz. Edward appeals, “We believe that the said training will help strengthen and further enhance the work of MPTI here in the Philippines. We will be very grateful to those who would like to help us in this endeavor.” (Note: the scholarship did not push thru since I was not granted a visa in spite of the requirements I submitted. -Edward)

Can I Call You?

"Bro can I call you?"

"7299754"

Ano kaya
ang meron at tatawag sya? Sana naman wala siyang
malaking problema.

"Pwede po kay Kuya Dong?"

"Yes Ron, kumusta?"

Nagkwentuhan
kami at tinanong niya ang pagpasok ko sa seminaryo.

"Tuloy na tuloy na pala pagpasok mo kuya?"

"Oo, magkita naman tayo bago ako pumasok."

"Next week Kuya magkita tayo. Wala na kasi ako sa loob,
lumabas na ako."

Iyak na
lang ang naisagot ko.

Blog Entry for Today

Maganda ang gising ko kahit puyat
na puyat ako kagabi. Siguro mga 4:30 na
ako ng umaga nakatulog. Isang katerbang
papers kasi ang dapat kong ipasa pagdating ng weekend. Nagsubmit din ako ng mga items ko sa Blog.

"Isang inuman lang ito ng kape at
handa na ulit ako para sumulat. Mamaya
na ako kakain sa Glorietta pagdating ko. Mas makaka-save pa kung altanghap na lang ang gagawin ko."

Araw-araw, ganito ang ruta ko sa
maghapon. Bahay at mall lang. Gigising
lamang para makapagsulat ulit at mai-send ang mga na isulat sa publications for
printing. Puro pang publish kasi ang mga sinusulat ko. Sa mga magazines, dyaryo, digests,
periodicals at bulletins na sinusulatan ko. May quarterly, monthly, weekly at daily. Mayroon ding depende sa
pag-update ko, ito naman yung mga nasa web based publishing.

"Maluwag ngayon dahil mid-week,
wala ang mga kakumpetensya ko sa upuan"

"Sir, your order please"

"1 burger steak, large fries and
large juice. Ano nga pala ang password nyo ngayon?"

"Hot Big Bang Flaming Burger is
Coming. Sir, one word lang po at small
caps po lahat"

Yun na ang susi ko sa maghapong
pag-oon line. Jingle lang ang break ko
sa pagitan ng pagsulat. Pagbukas ko ng
Mozilla, ayun na! Parang binuksang La
Mesa Dam. Naka-pag friendster, facebook,
email at nakapagsulat din sa blog na mine-maintain ko.

May malakas na pagsabog akong
narinig sa tabi ko, halos matulig ang mga tenga ko sa lakas. Pakiramdam ko ay
nasa tabi ko lang.

"Nayayanig na ang buong building,
kailangan ko ng mai-send ang entry sa blog na ito bago pa ako mahulugan ng
dingding dito"

Ito na yata ang huling blog entry na
maisusulat ko. Hindi ko na alam kung
makikilala o kung makikita nyo pa ako.

Who viewed me?

"Anak, nagbukas ako ng Friendster kanina"

Isang buwan na ng turuan kong mag Friendster ang Mommy. Sabi niya ay matanda na daw siya para dito.

"Ma, dito mo makikita ang mga pictures at kung ano na ang
nanyayari kina Tito at ng pamilya nya sa Amerika."

"Anak, Daddy mo..na-view nya ako"

Wow! Finally nag
blush ang Mommy, after 5 years. Ngayon
ko na lang siya nakitang ganito pagkatapos nilang mag divorce ng Daddy"